Publisert 11.05.2021 - fra boken MINNEMYNTEN
Fra Stavanger med barken FRAM - uvær på havet i 1881
Hele familien er samlet - barn og barnebarn.
Plutselig hører vi Lars og Ludvig bli svært så ivrige.
Ludvig klapper sin svoger og styrmann på skulderen:
«Huske’ du, Lars, då Laurits Reienes kom plystrande opp landgangen? Han hadde akkurat blitt konfirmerte’ og gledde seg så voldigt te’ å komma seg ud på sjøen?» Ludvig spytter skråtobakk i spyttebakken ved siden av seg.
«Jammen, husk’ eg de’,» ler Lars.
«Me ropte te’an, og sa atte han måtte slutta me den plystringå. Han hørt’ oss ikkje, og me måtte beint fram gå ud på landgangen å stopp’an.» Lars og Ludvig ser på hverandre og ler høyt.
Alle barna står samlet rundt de to nylig hjemkomne sjøfolkene og gjør store øyne.
Lille Johan Tobias blir så ivrig at han glemmer hva han gjør når han tar den grønne knappen mellom tommeltotten og pekefingeren og prøver iherdig å få den inn i øret mens han sier:
«Koffår kan ‘an ikkje plystra? Han e’ heldige så kan plystra, han – de’ kan’kje eg!»
Han former munnen til en tut og blåser luft ut.
«De’ e’ forbudt å plystra på sjøen, litle venn.» Lars ser alvorlig på Johan Tobias.
«Hvis du plystre om bord, så e’ de’ akkorat så du robe på et voldsomt uvèr og torden, og de’ e’ de’ ingen så vil ha någe av. Uvère’ treng’ikkje komma same dagen du plystre heller, de’ kan faktisk gå flærne da’r før de’ komme’.»
«Dette visste jo ikkje ‘an Laurits,» fortsetter Ludvig.
«Me skynt’oss ner landgangen og fekk ‘an te’ slutta før han kom ombor’. Så fortalte me’ ‘an koss det va’ og sko’ vèr med den slags om bord i et skib.»
«Itte någen ugers seilas kom ‘an Laurits te’ mèg og va’ heilt oppkavte. Det hadde ikkje vore vind på fleir dar og skutå låg bare der og vagga. Han Laurits va’ livande redde’ då han fartalte at han trodde kapteinen va’ blitt galen. Dokkor sko sitt auene på an. De holdt på te’ å spretta ud.».
Onkel Ludvig ler så den store magen disser opp og ned.
«Jo, Laurits, du skjønne de’,» forklarer onkel Ludvig,
«Når dårr ikkje e’ et vindpust, sånn så nå, så har kapteinen lov å plystra litt. Ikkje møje, bar sånn atte dèr komme passeligt me’ vind. Ingen av oss ha lov te’ de’, bare kapteinen.»
«Å, eg blei så redde, eg b’ynte å tenka på di hjemma i Stavanger. Hu mor og di. Eg har jo låft at hu sko få hyrå mi, og nå blei eg redde for at eg sko drokna i uvèret så sko komma hvis någen plystra», Laurits hvisket mens han så ned i dørken.
«Ta det heil me’ ro,» trøst’an Ludvig. Nå ska’ me gå bortøve hèr og se om ikkje kapteinen gjørr någe a’ent og.»
De ser kapteinen som ser ut over havet og plystrer. Samtidig ser de at han klorer på masten mens han ser ut på været og plystrer litt høyere.
«Det hjelpe’ ofte å klora litt på masten i tillegg te’ å plystra», sa Ludvig.
«Så ikkje ble’ redde, nå får me bare venta og se om de’ ikkje komme litt vind i seilene itte kvèrt.
«Ja, då roa’an Laurits sèg.» Lars humrer.
«Stakkars han, de’ e’kje allti’ kjekt å vèr fystereisgutt.»
Lars og Ludvig er kommet i sìget nå. Flere av de voksne er også kommet bort til dem, og det ser ut til at alle har lyst å høre mer av opplevelsene deres fra sjøen.
«Va’ de’ barken FRAM dokkor reiste me’?» kremtet Ole og ser spørrende på de to sjømennene.
